Co zrobić kiedy nie znamy aktualnego miejsca zamieszkania współmałżonka, z którym chcemy się rozwieść ? Czy brak tej wiedzy przekreśla możliwość wniesienia do Sądu pozwu o rozwód i nadanie sprawie dalszego biegu ?
Otóż nie – ustawodawca daje możliwość każdej osobie, która chce rozwieść się ze swoim mężem/ ze swoją żoną nawet w sytuacji, kiedy nie znamy jego/ jej „adresu do doręczeń”, poprzez instytucję – kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu.
To na stronie, która niejako domaga się od Sądu ustanowienia kuratora dla współmałżonka, którego miejsce pobytu nie jest znane, musi uprawdopodobnić, iż po wykorzystaniu wszelkich dostępnych możliwości — jego miejsce pobytu nie jest znane. Samo oświadczenie strony w tej kwestii jest niewystarczające. Zatem, zanim złożymy do Sądu wniosek o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu, musimy podjąć działania mające na celu ustalenie aktualnego miejsca pobytu małżonka. Warto od razu wspomnieć, iż sama nieobecność takiej strony w kraju, wyjazd wakacyjny za granicę, czy podjęcie pracy za granicą, brak wieści od małżonka, nie uzasadnia konieczności ustanowienia kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu.
Co należy zrobić, by przekonać Sąd, który będzie rozpatrywał złożony przez nas wniosek, że w sposób bezskuteczny staraliśmy się na własną rękę ustalić aktualne miejsce pobytu naszego współmałżonka?
Musimy wykazać, iż miejsce pobytu strony, przeciwko której zamierzamy wnieść pozew o rozwód nie jest znane nie tylko nam, ale również, że nie jest znane ogólnie, powszechnie – nawet najbliższym członkom rodziny, którzy zazwyczaj mają wiedzę na temat miejsca pobytu bliskiego krewnego. W tym celu możemy złożyć pisemne oświadczenia tych osób o braku wiedzy na temat aktualnego miejsca pobytu krewnego lub też możemy złożyć wniosek o przesłuchanie w charakterze świadków – domowników, członków rodziny, sąsiadów, a także właściciela mieszkania celem wykazania, iż osoby te nie mają wiedzy o aktualnym miejscu pobytu „naszego pozwanego”.
Nadmienić należy, iż samo posiadanie przez nas decyzji właściwego organu potwierdzającego fakt wymeldowania współmałżonka z mieszkania wspólnie zajmowanego przez strony postępowania o rozwód nie jest wystarczające, by „przekonać Sąd”, iż miejsce pobytu „pozwanego” nie jest nam znane. W tej sytuacji konieczne jest abyśmy zwrócili się do Centrum Personalizacji Dokumentów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji o udzielenie informacji o aktualnym adresie, pod którym jest zameldowany współmałżonek.
Możemy także złożyć wniosek do odpowiedniego organu gminy, wydziału administracyjnego — o wydanie zaświadczenia z bazy rejestru mieszkańców o aktualnym adresie zameldowania współmałżonka, w uzasadnieniu szczegółowo podając, w jakim celu potrzebujemy przedmiotowego zaświadczenia. Organ gminy ma obowiązek wydać nam zaświadczenie zawierające pełny lub częściowy odpis danych dotyczących wskazanej przez nas osoby. Należy pamiętać, iż wniosek jest odpłatny, składany na formularzu albo w postaci papierowej bądź też w postaci elektronicznej.
Przed skierowaniem wniosku o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu koniecznie musimy ustalić, czy małżonek obecnie nie jest pozbawiony wolności i nie przebywa w jednej z jednostek penitencjarnych na terenie kraju. W tym celu należy złożyć wniosek do Dyrektora Głównego Służby Więziennej o udzielenie informacji czy dana osoba nie jest obecnie pozbawiona wolności
w zakładzie karnym lub areszcie śledczym. Wniosek taki koniecznie należy złożyć na obowiązującym formularzu, w formie pisemnej lub elektronicznej, jest on nieodpłatny. Musimy pamiętać, iż Dyrektor Służby Więziennej udzieli nam twierdzącej odpowiedzi w tym zakresie tylko i wyłącznie wówczas, gdy osadzony wyrazi na to zgodę. Ważne jest jednak to, iż podjęliśmy działania w celu uzyskania informacji o aktualnym miejscu pobytu „pozwanego”. Również możemy zwrócić się do Krajowego Rejestru Karnego, gdzie powinny znajdować się dane adresowe małżonka.
Bazując na informacjach o współmałżonku zgromadzonych w trakcie trwania małżeństwa najczęściej wiemy, czy nasz „pozwany” prowadził własną firmę. Jeśli tak – możemy uzyskać bezpłatny dostęp do danych zebranych w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Podkreślenia wymaga, iż Sąd będzie oceniał nasze wysiłki i działania podjęte w celu ustalenia aktualnego miejsca zamieszkania współmałżonka, zanim skierujemy wniosek o ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu, warto więc przedstawić jak najwięcej czynności, które podjęliśmy i w jak najlepszy sposób je udokumentować.
Wielokrotnie zdarza się tak, iż posiadamy korespondencję przeprowadzoną ze współmałżonkiem czy to w formie wiadomości SMS, czy w formie rozmowy na komunikatorze, czy też w formie wiadomości e-mail. Korespondencja ta z uwagi na swoją treść – o ile dotyczy podejmowanych przez nas prób nawiązania kontaktu z pozwanym i uzyskania informacji o aktualnym miejscu pobytu poznanego – może dla Sądu stanowić dowód podejmowanych przez nas działań, zatem warto ją do naszego wniosku dołączyć.
Warto również, pamiętając, iż Sąd bierze pod uwagę przede wszystkim nasze wysiłki w celu ustalenia aktualnego miejsca pobytu „pozwanego”, a nie ich rezultaty – wskazać Sądowi do kogo zwracaliśmy się z prośbą o przekazanie nam jakichkolwiek informacji o możliwym aktualnym miejscu pobytu współmałżonka. Mogą to być członkowie najbliższej rodziny, wspólni znajomi, znajomi męża, a także – dzielnicowy, komisariat Policji, MOPR.
Po przeprowadzeniu koniecznych działań zmierzających do ustalenia miejsca pobytu współmałżonka, a w zasadzie – do wykazania, iż ustalenie aktualnego adresu pozwanego nie jest możliwe – możemy już skierować do Sądu wniosek o ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu. Wniosek ten jest sporządzany i wnoszony wraz z pozwem o rozwód do Sądu właściwego do prowadzenia postępowania o rozwód między stronami, nie wymaga on dodatkowej opłaty.
We wniosku o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu możemy – nie jest to kwestia obligatoryjna, wskazać osobę z najbliższego otoczenia męża/żony, która mogłaby podjąć się pełnienia funkcji kuratora celem zapewnienia pozwanemu/pozwanej jak najlepszej obrony jego/jej praw. W przypadku braku możliwości podjęcia się tej roli przez członków rodziny „nieobecnego” Sąd sam wyznaczy kuratora, powołując do tej funkcji – pracownika Sądu, adwokata, radcę prawnego.
Rolą kuratora – bez względu na to, kto pełni tę funkcję – jest przede wszystkim „odnalezienie pozwanego”, a więc podjęcie szeregu czynności zmierzających do ustalenia aktualnego miejsca pobytu pozwanego, a dopiero następnie działanie w interesie pozwanego, ochrona jego praw.
Co ciekawe – określając nasze stanowisko co do sposobu rozwiązania małżeństwa stron poprzez skierowanie do Sądu wniosku o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie, musimy wiedzieć, iż takiego rozstrzygnięcia nie uzyskamy w postępowaniu, gdzie pozwanego reprezentuje kurator dla nieznanego z miejsca pobytu. Mówiąc wprost – kurator reprezentujący i chroniący interesy pozwanego, nie może wyrazić zgody na rozwód bez orzekania o winie. Wniosek taki może złożyć tylko strona. A bez zgody stron – Sadu jest zobowiązany badać, która ze stron przyczyniła się do rozpadu związku małżeńskiego, co nierzadko kończy się wydaniem rozstrzygnięcia o winie obu stron.
Kierując do Sądu wniosek o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu, należy także wiedzieć, iż pomimo tego, iż samo złożenie wniosku w tym przedmiocie nie wymaga złożenia stosownej opłaty od wniosku, to już jego pozytywne rozpatrzenie nakłada na stronę powodową obowiązek pokrycia kosztów związanych z udziałem kuratora w sprawie. Sąd wówczas wezwie stronę do wpłaty „zaliczki na kuratora”. Kosztów tych strona powodowa nie ponosi, kiedy jest zwolniona z kosztów sądowych w całości lub jeśli strona przeciwna przegra sprawę, czyli zostanie orzeczony rozwód z wyłącznej winy pozwanego. Warto zatem rozważyć kwestię ewentualnego wniosku o zwolnienie strony powodowej od kosztów sądowych w części pokrycia kosztów udziału w postępowaniu kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu.
Podsumowując, jeśli dobrze wywiążemy się z nałożonego na nas obowiązku – uprawdopodobnienia, iż miejsce pobytu współmałżonka jest nam nieznane i mimo podjętych, udokumentowanych działań, nie dało się go ustalić, Sąd przychyli się do wniosku o ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu i nada sprawie o rozwód dalszego biegu, już z udziałem kuratora.
Adwokat
Anna Mikołajczyk
POTRZEBUJESZ POMOCY PRAWNEJ? SKORZYSTAJ Z DARMOWYCH PORAD W PUNKTACH NA TERENIE CAŁEJ POLSKI!
Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
– każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
– osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.
Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.
Rejestracji można dokonać:
– telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
– on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.